Η Εποχή του Μηδενικού Σημείου
Σε μια μικρή, καταθλιπτική, γωνιακή αίθουσα διδασκαλίας στο Πανεπιστήμιο του Σάσεξ (University of Sussex), μια παγερή ημέρα του Ιανουαρίου του 2001, είχε συγκεντρωθεί μια ομάδα 60 επιστημόνων από 10 χώρες για να προσπαθήσει να βρει τρόπο να πετάξει o άνθρωπος σε απόσταση 20 τρισεκατομμυρίων μιλίων στο ενδότερο διάστημα. Η ΝΑΣΑ είχε κάνει έναν μικρό αριθμό εργαστηρίων (workshops) Ανάπτυξης Προωθητικής Φυσικής (Breakthrough Propulsion Physics) στην Αμερική, αλλά αυτό θα ήταν το διεθνές αντίστοιχο τους: ένα από τα πρώτα ανεξάρτητα διεθνή εργαστήρια με θέμα την προώθηση.
Όντως, είχε προσελκύσει ένα εντυπωσιακό κοινό φυσικών από την βρετανική κυβέρνηση, έναν υψηλόβαθμο στρατιωτικό της ΝΑΣΑ, διάφορους αστροφυσικούς από το Γαλλικό Εργαστήριο Αστροφυσικής Μασσαλία (French Laboratoire D’ Astrophysics Marseilles) και το Γαλλικό Εργαστήριο της Βαρύτητας, της Σχετικότητας και της Κοσμολογίας (French Laboratory of Gravitation, Relativity and Cosmology), καθηγητές από αμερικάνικα και ευρωπαϊκά πανεπιστήμια και περίπου 15 αντιπροσώπους της ιδιωτικής βιομηχανίας.
Στην αίθουσα κυριαρχούσε ένας αλάνθαστος αέρας προσδοκίας, μια σιωπηλή αναγνώριση πως μπροστά τους ανοιγόταν καινούργιοι επιστημονικοί δρόμοι και ίσως να ήταν και οι πρώτοι μάρτυρες της αυγής μιας νέας εποχής. Ο Graham Ennis, ο διοργανωτής του συνεδρίου, είχε προσελκύσει αντιπροσώπους από τις περισσότερες σημαντικές εφημερίδες της Βρετανίας και τα επιστημονικά περιοδικά λέγοντας τους πως σε πέντε χρόνια θα κατασκευάζαμε τους δικούς μας μικρούς πυραύλους με κινητήρια συστήματα WARP για να διατηρούνται οι δορυφόροι στις σωστές τους θέσεις.
Όσο διακεκριμένο και αν ήταν το κοινό, τον μεγαλύτερο σεβασμό τον άξιζε ο Δόκτορας Hal Puthoff που τώρα ήταν λίγο παραπάνω από 60 ετών, λίγο πιο αδύνατος αλλά με τα γκρίζα μαλλιά του ακόμη πυκνά και ατίθασα. Είχε περάσει σχεδόν 30 χρόνια της ζωής του προσπαθώντας να εξακριβώσει αν τα διαστήματα μεταξύ των άστρων μπορούσαν να αξιοποιηθούν. Για έναν μικρό αριθμό νεωτέρων μελών του ακροατηρίου, ο Hal ήταν μια φιγούρα λατρείας. Ένας νεαρός Βρετανός κυβερνητικός φυσικός, ο Richard Obousy, είχε τυχαία διαβάσει τις εργασίες του για το Πεδίο Μηδενικού Σημείου, όταν ήταν φοιτητής, και είχε μείνει έκπληκτος από τα συμπεράσματά του σε σημείο που επηρέασαν την καριέρα του.1 Και τώρα αντιμετώπιζε την προοπτική του να συναντήσει τον μεγάλο άνδρα και να προηγηθεί στο βήμα με μια μικρή εισαγωγική ομιλία για την χρήση του απόλυτου κενού – μια προπαρασκευαστική άσκηση για την κυρία ατραξιόν της ημέρας.
Για κάποιον εξωτερικό παρατηρητή, εδώ επρόκειτο για κάτι παραπάνω από μια επιπόλαιη άσκηση. Ένας αριθμός τεχνοκρατών έπαιζε με την προοπτική της δημιουργίας της έσχατης τεχνοτομίας. Ήταν εμφανές σε κάθε επιστήμονα στην αίθουσα πως ο πλανήτης είχε αποθέματα ορυκτών καυσίμων, το ανώτερο, για τα επόμενα πενήντα χρόνια και πως οι άνθρωποι αντιμετώπιζαν μια κλιματική κρίση, όπως το φαινόμενο του θερμοκηπίου, το οποίο σιγά – σιγά μετατρέπει τον κόσμο μας σε θάλαμο αερίων. Η αναζήτηση νέων πηγών ενέργειας δεν ήταν μόνον απαραίτητη για την κίνηση των διαστημικών οχημάτων. Ήταν επίσης ζωτική και για την ακεραιότητά και για την συνέχιση της ύπαρξης της γης για την επόμενη γενιά.
Εδώ και 30 χρόνια γίνονται, συγκεκαλυμμένα, πειράματα που χρησιμοποιούν τις πιο αλλόκοτες από τις νέες ιδέες στη Φυσική. Οι φήμες για μυστικές τοποθεσίες δοκιμών, που χρηματοδοτούνται από δισεκατομμύρια «μαύρων» προϋπολογισμών, σε μέρη όπως το Λος Άλαμος, και που η ΝΑΣΑ ή το αμερικάνικο στρατιωτικό κατεστημένο συνεχίζουν να αρνούνται πως υπάρχουν, στην πραγματικότητα αφθονούν. Ακόμη και η Βρετανική Αεροδιαστημική ξεκίνησε τo δικό της μυστικό πρόγραμμα – με το κωδικό όνομα Project Greenglow – για να μελετήσει την πιθανότητα της αναίρεσης της βαρύτητας. 2
Υπάρχουν και πάρα πολλές άλλες πιθανότητες, όλες βασισμένες σε σταθερές αποδεδειγμένες αρχές της Φυσικής που μπορεί να μας προσφέρουν νέες μεθόδους προώθησης διαστημικών πτήσεων, είπε ο Ennis, ο οποίος προήδρευε την πρώτη ημέρα. Θα μπορούσαμε: να ελέγξουμε την αδράνεια, ώστε να μπορούμε να κινούμε μεγάλα πράγματα όπως διαστημικά σκάφη με μικρές δυνάμεις, να χρησιμοποιούμε μία από τις πολλές τεχνικές πυρηνικής σύντηξης, η οποία απαιτεί τρομακτική πίεση και θερμοκρασία, να χρησιμοποιούμε αντιδραστήρα ραδιενεργής σχάσης, όπως είχαν κάνει η Ρώσοι, να χρησιμοποιούμε tethers (δεν βρήκα τι σημαίνει αυτή η λέξη σε αυτή την περίπτωση, κανονικά σημαίνει λουρί, αλυσίδα ή σκοινί δεσίματος ζώου) για να παράγουμε ηλεκτροστατική ενέργεια, να χρησιμοποιούμε τα φαινόμενα ύλης – αντιύλης, όπου η αντίδραση της ύλης που συναντά το αντίθετό της παράγει ενέργεια, να αλλάζουμε τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία ή να εναλλάσσουμε υπεραγωγούς.
Σε ένα συνέδριο της ΝΑΣΑ στην Αλαμπακέρκι (Albuquerque) στο Νέο Μεξικό εξερεύνησαν την πιθανότητα ενός διαστημοπλοίου που θα δημιουργούσε την δική του σκουληκότρυπα ( «διάδρομο» που ενώνει «μαύρη τρύπα» με «λευκή τρύπα» στο διάστημα), όπως περίπου το φαντάστηκε ο Carl Sagan στο Contact.3 Ένας αριθμός ιδιωτικών εταιρειών, συμπεριλαμβανομένης της Lockheed Martin, ενθουσιάστηκαν και υποστήριξαν αυτές τις ιδέες γιατί κάτι τέτοιο θα μπορούσε να έχει όλων των ειδών τις πρακτικές εφαρμογές στην γη. Φανταστείτε, για παράδειγμα, να μπορούσαμε να σταματήσουμε την βαρύτητα και να μετεωρίζουμε ασθενείς. Θα μπορούσαμε να κάνουμε τα έλκη κατάκλισης παρελθόν.
Ή θα μπορούσαμε να δοκιμάσουμε κάτι ακόμη πιο εξωπραγματικό. Θα μπορούσαμε να προσπαθήσουμε να εξάγουμε ενέργεια από το τίποτα του διαστήματος. Η επιστήμονες του «ΠΜΣ ή Πεδίου Μηδενικού Σημείου» συμφώνησαν πως αυτό θα ήταν ένα από τα καλύτερα δυνατά σενάρια – ένα «κοσμικό δωρεάν γεύμα», όπως το τοποθετούσε ο Graham Ennis, μια ατελείωτη παροχή του κάτι από το τίποτα. Αφού ο φυσικός Robert Forward του Εργαστηρίου Hughes (Hughes Laboratory) στο Μάλιμπου της Καλιφόρνιας έγραψε μια εργασία για αυτό το θέμα, συζητώντας το πώς είναι δυνατόν να διεξαχθούν πειράματα,4 οι φυσικοί άρχισαν να πιστεύουν πως μπορεί να είναι δυνατόν να αποσπάσουν ενέργεια από το τίποτα.
Κατά την διάρκεια της ομιλίας την επόμενη ημέρα, ο Hal Puthoff εξήγησε πως, με την κβαντική μηχανική έννοια, αν κάποιος προσπαθούσε να αποσπάσει ενέργεια από Το Πεδίο, θα είχε αρκετές επιλογές. Θα χρειαζόταν να αποσυνδεθεί από την βαρύτητα, να μειώσει την αδράνεια ή να παράγει αρκετή ενέργεια από το απόλυτο κενό για να υπερνικήσει και τις δύο. Η Αεροπορία των Ηνωμένων Πολιτειών είχε αρχικά εισηγηθεί να κάνει ο Forward την μελέτη του για να μετρήσει την δύναμη Casimir, την κβαντική δύναμη μεταξύ δύο μεταλλικών πλακών που προκαλείται από την μερική κάλυψη του μεταξύ τους χώρου από τις διακυμάνσεις του μηδενικού σημείου στο απόλυτο κενό, γεγονός που ανατρέπει την ισορροπία των ακτινοβολιών της ενέργειας του μηδενικού σημείου. Η Διεύθυνση Προώθησης του Εργαστηρίου Philips (Philips Laboratory) στην Αεροπορική Βάση Edwards, η οποία είχε την αποστολή να ερευνήσει την διαστημική προώθηση στον 21ου αιώνα, τελικά ανάθεσε το παραπάνω στον Forward.
Είχαν αποδείξεις πως οι διακυμάνσεις του απόλυτου κενού μπορούσαν να τροποποιηθούν χρησιμοποιώντας την τεχνολογία. Ωστόσο, οι δυνάμεις Casimir είναι αφάνταστα μικρές – μιας πίεσης της τάξης του ενός εκατοστού του εκατομμυρίου μιας ατμόσφαιρας σε πλάκες που βρίσκονται σε απόσταση ενός χιλιοστού του χιλιοστόμετρου.5 Ο Bernie Haisch και ο Daniel Cole δημοσίευσαν μια εργασία όπου εικοτολόγησαν πως αν κατασκευαζόταν ένα μηχανή κενού τεράστιου αριθμού τέτοιων συγκρουόμενων πλακών, κάθε μία πλάκα θα παρήγαγε θερμότητα όταν τελικά θα ερχόταν σε επαφή μεταξύ τους και συνεπώς και δύναμη.
Το πρόβλημα είναι πως κάθε πλάκα δημιουργεί, κατά κύριο λόγο, ενέργεια ίση με το μισό ενός μικροβάτ – όχι και τίποτα σπουδαίο, είπε ο Puthoff.6 Χρειάζoνται μικροσκοπικά συστήματα που να λειτουργούν με έναν πολύ υψηλό ρυθμό για να υπάρχει αποτέλεσμα σε οποιοδήποτε επίπεδο.
Πεδίο Μηδενικού Σημείου
Ο Forward πίστευε πως ήταν δυνατόν να κάνει ένα πείραμα σχετικά με την αλλαγή της αδράνειας προκαλώντας αλλαγές στο απόλυτο κενό. Πρότεινε την διεξαγωγή τεσσάρων τέτοιων πειραμάτων για να δοκιμαστεί η ιδέα.7 Οι επιστήμονες που εργαζόταν επάνω στην κβαντική ηλεκτροδυναμική είχαν ήδη καταδείξει πως αυτές οι διακυμάνσεις του κενού μπορούσαν να ελεγχθούν, αν ελεγχόταν οι αυτογενείς ρυθμοί των εκπομπών των ατόμων. Ο Puthoff ήταν της άποψης πως τα ηλεκτρόνια παίρνουν την ενέργειά τους για να περιστρέφονται γύρω από τον πυρήνα ενός ατόμου χωρίς να επιβραδύνεται η ταχύτητά τους, επειδή χρησιμοποιούν τις κβαντικές διακυμάνσεις του κενού διαστήματος. Αν μπορούσαμε να χειριστούμε αυτό το πεδίο, είπε, θα μπορούσαμε να αποσταθεροποιήσουμε άτομα και να τους αποσπάσουμε τη δύναμη. 8
Θεωρητικά, είναι δυνατόν να αποσπάσουμε ενέργεια από το Πεδίο Μηδενικού Σημείου. Οι επιστήμονες έχουν εικάσει πως ακόμη και στην φύση συμβαίνει ακριβώς αυτό, όταν οι κοσμικές ακτίνες παράγουν ενέργεια ή όταν τα σουπερνόβα και οι εκρήξεις των ακτινών γάμα απελευθερώνουν ενέργεια. Υπάρχουν και άλλες ιδέες, όπως η εκπληκτική μετατροπή του ήχου σε κύματα φωτός ή ηχοφωτοβολία, όπου το νερό, βομβαρδισμένο από έντονα κύματα ήχου, δημιουργεί φυσαλίδες αέρα οι οποίες συστέλλονται γρήγορα και καταρρέουν μέσα σε μια αστραπή φωτός. Η θεωρία, κατά μερικούς, είναι, πως το φαινόμενο αυτό το προκαλεί η ενέργεια μηδενικού σημείου μέσα στις φυσαλίδες, η οποία, από την στιγμή που οι φυσαλίδες συστέλλονται, μετατρέπονται σε φως. Ο Puthoff ωστόσο που είχε δοκιμάσει όλες αυτές τις ιδέες δεν πίστευε πως υποσχόταν πολλά.
Η Αεροπορία των Ηνωμένων Πολιτειών είχε επίσης αρχίσει να εξερευνά την ιδέα των κοσμικών ακτινών των ωθούμενων από την ενέργεια του μηδενικού σημείου, όπου τα πρωτόνια θα μπορούσαν να επιταχυνθούν σε μια κρυογονικά ψυγμένη, ελεύθερη από συγκρούσεις παγίδα – μία αίθουσα που θα είχε ψυχθεί όσο το δυνατόν πιο κοντά στην θερμοκρασία του απόλυτου μηδέν. Αυτό δημιουργεί τον πιο κενό χώρο δυνατό για να προσπαθήσει κανείς να αποσπάσει ενέργεια από τις διακυμάνσεις του κενού των πρωτονίων, από την στιγμή που αρχίζουν να κινούνται ταχύτερα. Μια ακόμη ιδέα ήταν να μειωθεί η ταχύτητα των πιο ενεργητικών, υψηλής – συχνότητας τμημάτων της ενέργειας μηδενικού σημείου μέσω της χρήσης ειδικά κατασκευασμένων κεραιών.
Στο δικό του εργαστήριο ο Puthoff πειραματιζόταν με μια μέθοδο που θα αναστάτωνε τις θεμελιώδεις καταστάσεις των ατόμων ή των μορίων. Σύμφωνα με τις δικές του θεωρίες, αυτές απλά ήταν καταστάσεις ισορροπίας που είχαν σχέση με την δυναμική ακτινοβολία/ανταλλαγή απορρόφησης με το Πεδίο Μηδενικού Σημείου. Έτσι αν χρησιμοποιήσουμε κάποιο είδος κοιλότητας Casimir, τα άτομα και τα μόρια μπορεί να υποστούν ενεργειακές αλλαγές που θα μεταβάλλουν διεγέρσεις που έχουν σχέση με τις θεμελιώδεις καταστάσεις. Είχε ήδη αρχίσει πειράματα σε μία εγκατάσταση συγχροτρονίου (synchrotron), ένα μέρος με έναν ειδικό υποατομικό επιταχυντή, για να δοκιμάσει αυτή την ιδέα, αλλά μέχρι στιγμής δεν είχε επιτυχία. 9
Κατόπιν ο Hal σκέφτηκε να κάνει ακριβώς το αντίθετο και να ακολουθήσει μία ιδέα που αρχικά βασίστηκε sτον θεωρητικό της γενικής σχετικότητας τον Miguel Alcubierre του Πανεπιστημίου της Ουαλίας (University of Wales). Ο Alcubierre είχε προσπαθήσει να διαπιστώσει αν τα συστήματα μετάδοσης κίνησης WARP, όπως παρουσιάζονται στο Star Trek, είναι εφικτά. 10
Αν υποθέσουμε πως αγνοούμε την κβαντική θεωρία και το θεωρούμε πρόβλημα της γενικής σχετικότητας. Αντί να επικαλεστούμε τον Niels Bohr, επικαλούμαστε τον [κρετινο] Albert Einstein. Τι θα γινόταν αν προσπαθούσαμε να τροποποιήσουμε τα συστήματα μέτρησης του χωροχρόνου; Αν χρησιμοποιήσουμε τον καμπυλωτό χωρόχρονο του Einstein τότε μεταχειριζόμαστε το κενό ως ένα μέσο που θα μπορούσε να είναι πολωμένο.
Ο νομπελίστας Tsung – Dao αποκάλεσε αυτή την ιδέα «χειρισμό του κενού».11 Με βάση αυτή την ερμηνεία, η κάμψη μιας ακτίνας φωτός, ας πούμε, κοντά σε ένα ογκώδες σώμα, προκαλείται από μια διακύμανση στον διαθλαστικό εκθέτη του κενού κοντά στην μάζα.
Η διάδοση του φωτός καθορίζει το σύστημα μέτρησης του χωροχρόνου. Αυτό που μπορεί να καταφέρουμε να κάνουμε είναι να μειώσουμε τον διαθλαστικό εκθέτη του Πεδίου Μηδενικού Σημείου, ο οποίος κατόπιν θα αυξήσει την ταχύτητα του φωτός. Αν τροποποιήσουμε τον διαστημικό χρόνο σε ακραίο βαθμό, τότε η ταχύτητα του φωτός αυξάνεται σε μεγάλο βαθμό. Η δε μάζα μειώνεται και επίσης αυξάνεται και η δύναμη του δεσμού της ενέργειας – χαρακτηριστικά που θεωρητικά θα έκαναν τα διαστρικά ταξίδια εφικτά.
Αυτό που κάνουμε είναι να παραμορφώνουμε και να επεκτείνουμε τον χωροχρόνο – πίσω από το διαστημόπλοιο, να περιστείλουμε τον χωροχρόνο μπροστά του και μετά να ταξιδεύομε πιο γρήγορα από την ταχύτητα του φωτός. Με άλλα λόγια, αναδομούμε την γενική σχετικότητα όπως θα έκανε ένας μηχανικός. Αν το κατορθώναμε, θα μπορούσαμε να κάνουμε ένα διαστημόπλοιο να ταξιδέψει 10 φορές ταχύτερα από την ταχύτητα του φωτός, πράγμα που θα ήταν εμφανές στους ανθρώπους στη γη αλλά όχι στους αστροναύτες μέσα στο διαστημόπλοιο. Τελικά θα καταλήγαμε με ένα σύστημα προώθησης WARP του Star Trek.
O Hal είπε πως αυτό που κάνουμε στην ουσία, και το ονόμασε «μετρική επεξεργασία» είναι να βάλουμε τον χωροχρόνο να μας σπρώξει μακριά από τη γη και προς τον προορισμό μας. Αυτό μπορούμε να το υλοποιήσουμε δημιουργώντας μεγάλης κλίμακας δυνάμεις που μοιάζουν με τις δυνάμεις Casimir. Ένα άλλο είδος μετρικής επεξεργασίας, το οποίο επίσης απαιτεί δυνάμεις Casimir, είναι τα ταξίδια μέσα στις σκουληκότρυπες – τα «κοσμικά μετρό»12, όπως τα ονόμασε ο Hal, τα οποία μας συνδέουν με μακρινά μέρη του σύμπαντος, όπως στο Contact.
«Αλλά πόσο κοντά βρισκόμαστε στο τα κάνουμε αυτά;» ρώτησε το κοινό. Ο Hal έβηξε για να καθαρίσει τον λαιμό του, χαρακτηριστικό του τικ. Μπορεί να μας πάρει 20 χρόνια, απάντησε λακωνικά. Ή μπορεί να μας πάρει το ίδιο διάστημα αν αποφασίσουμε πως δεν είναι δυνατόν να τα κάνουμε. Πιθανώς στην διάρκεια της δικής μας ζωής δεν πρέπει να περιμένουμε να κάνουμε μακρινά ταξίδια στο διάστημα, αν και ήλπιζε πως πριν πεθάνει θα αντλούνταν ενέργεια για καύσιμα που θα χρησιμοποιούνταν στην γη.
Το πρώτο διεθνές εργαστήριο προώθησης ήταν μια αναμφίβολη επιτυχία, ένας καλός τόπος συνάντησης για φυσικούς που επεξεργαζόταν δικά τους προβλήματα ενέργειας και προώθησης που μπορεί να έπαιρναν έναν αιώνα για να δούνε το φως της ημέρας. Ήταν προφανές σε όλους πως βρισκόταν στην αρχή μιας εξερεύνησης που μία ημέρα, όπως το είχε τοποθετήσει ο Arthur C. Clark, θα έκανε τις τρέχουσες προσπάθειες ταξιδιών πέρα από την ατμόσφαιρά μας να φαίνονται σαν τις προσπάθειες πτήσης με αερόστατα του 19ου αιώνα. 13
Αλλά σε διάφορα μέρη του κόσμου, πολλοί από τους παλιούς συναδέλφους του τώρα επίσης στη έκτη δεκαετία της ζωής τους, μοχθούσαν αθόρυβα επάνω σε πιο πρακτικές δραστηριότητες που ήταν εξίσου επαναστατικές και όλες βασιζόταν στην ιδέα πως κάθε επικοινωνία στο σύμπαν υπάρχει με την μορφή παλλόμενης συχνότητας και πως Το Πεδίο παρέχει τη βάση για να επικοινωνούν τα πάντα μεταξύ τους.
Στο Παρίσι, ο ομάδα DigiBio, ακόμη στην Portakabin της, είχε πλέον τελειοποιήσει την τέχνη της σύλληψης, της αντιγραφής και της μεταφοράς των ηλεκτρομαγνητικών σημάτων από τα κύτταρα. Από το 1997, ο Benveniste και οι συνάδελφοί του από την DigiBio είχαν κάνει αίτηση για τρία διπλώματα ευρεσιτεχνίας για ποικίλες ευρεσιτεχνίες. Για τον Benveniste τον βιολόγο, οι εφαρμογές φυσικά ήταν ιατρικές. Πίστευε πως η ανακάλυψή του μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για μια τελείως καινούργια ψηφιακή βιολογία και ιατρική, η οποία θα αντικαθιστούσε την τρέχουσα αβέβαιη μέθοδο της λήψης φαρμάκων.
Σκέφτηκε πως αν το μόριο το ίδιο δεν είναι απαραίτητο και πως χρειάζεται μόνο το σήμα του, τότε η λήψη φαρμάκου, οι βιοψίες, οι έλεγχοι για τοξικές ουσίες ή παθογόνους οργανισμούς όπως τα παράσιτα και τα βακτηρίδια με δείγματα δεν είναι απαραίτητοι. Όπως είχε ήδη καταδείξει σε μια μελέτη, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σηματοδοσία συχνότητας για να ανιχνεύσουμε τα βακτηρίδια E. coli.14 Είναι γνωστό πως σωματίδια από λάτεξ που έχουν ευαισθητοποιηθεί απέναντι σε κάποια αντισώματα συνωθούνται παρουσία των Ε. coli K1.
Ο Benveniste βρήκε πως αν καταγράψουμε το σήμα για τα E. coli, ένα άλλο βακτηρίδιο και επίσης ουσίες ελέγχου, και μετά τα χρησιμοποιήσουμε σε σωματίδια από λατέξ, τα E. coli παράγουν τις μεγαλύτερες ομάδες από οποιεσδήποτε συχνότητες. Πριν περάσει πολύς καιρός η ομάδα του τελειοποιήθηκε στην ανίχνευση σημάτων των Ε. coli.
Αν χρησιμοποιήσουμε ψηφιακή καταγραφή, θα μπορούσαμε να ανακαλύπτουμε παθογόνα μικρόβια όπως τα prion, για τα οποία δεν υπάρχουν αξιόπιστα μέσα ανίχνευσης, και να μην χαραμίζουμε πια πολύτιμες εργαστηριακές πηγές για να εξακριβώσουμε αν υπάρχουν αντιγόνα στο σώμα και αν το σώμα έχει δημιουργήσει αντισώματα. Μπορεί επίσης να σημαίνει πως όταν είμαστε άρρωστοι ίσως να μην χρειάζεται να παίρνουμε φάρμακα. Θα μπορούσαμε να απαλλασσόμαστε από ανεπιθύμητα παράσιτα ή βακτηρίδια απλά παίζοντας μια εχθρική συχνότητα. [1]
Θα μπορούσαμε να χρησιμοποιούμε ηλεκτρομαγνητικά μέσα ανίχνευσης επικίνδυνων μικροοργανισμών στην γεωργία μας ή να τα χρησιμοποιούμε για να ανακαλύπτουμε αν οι τροφές έχουν τροποποιηθεί γενετικά. Αν μπορούσαμε να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συχνότητες, δεν θα ήμασταν υποχρεωμένοι να χρησιμοποιούμε επικίνδυνα παρασιτοκτόνα αλλά θα μπορούσαμε απλά να σκοτώνουμε τα μικρόβια με ηλεκτρομαγνητικά σήματα. Δεν θα ήταν καν απαραίτητο να γίνονται αυτές οι ανιχνεύσεις από ανθρώπους. Κυριολεκτικά όλα τα δείγματα για έλεγχο θα μπορούσαν να στέλνονται μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και οι έλεγχοι να διεξάγονται από απόσταση.
Στην Αμερική, η Ανώνυμη Εταιρεία AND, με γραφεία στην Νέα Υόρκη, στο Τορόντο και στην Κοπεγχάγη, εργαζόταν επάνω στην τεχνητή νοημοσύνη βασισμένη στις ιδέες του Karl Pribram και του Walter Schempp σχετικά με το πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος. Το μονοπωλιακό της σύστημα, που αποκαλείται Ολογραφική Νευροτεχνολογία (Holographic Neural Technology) (Hnet), και για το οποίο κατέχει την παγκόσμια πατέντα, χρησιμοποίησε αρχές της ολογραφίας και της κωδικοποίησης κυμάτων για να μάθουν οι υπολογιστές δεκάδες χιλιάδες μνημών διέγερσης – απόκρισης σε λιγότερο από ένα λεπτό και αναπόκρισης σε δεκάδες χιλιάδες αυτών των μοτίβων σε λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο.
Κατά την AND, το σύστημά της είανι ένα τεχνητό αντίγραφο του τρόπου που λειτουργεί ο εγκέφαλος. Μόνα κύτταρα νευρώνων με μόνο λίγες συνάψεις είναι ικανά να μάθουν μνήμες άμεσα. Εκατομμύρια από αυτές τις αναμνήσεις μπορούν να συνδυαστούν. Το μοντέλο καταδεικνύει πως αυτά τα κύτταρα μπορούν να αποστηθίσουν αφηρημένες έννοιες – ας πούμε μια ιδέα ή ένα ανθρώπινο πρόσωπο. Η AND είχε φιλόδοξα σχέδια για την τεχνολογία της. Σχεδίαζε να ιδρύσει Στρατηγικές Επιχειρησιακές Μονάδες (Strategic Business Units), για διαφορετικές ειδικότητες, οι οποίες, αν αναπτυσσόταν σωστά, θα μπορούσαν να μεταμορφώσουν την επεξεργασία της πληροφορίας σε κυριολεκτικά κάθε κλάδο της βιομηχανίας.
Ο Fritz – Albert Popp και η ομάδα του ΙΙΒ επιστημόνων είχαν αρχίσει να δοκιμάζουν την ανίχνευση εκπομπών βιοφωτονίων ως μέσο εξακρίβωσης της φρεσκάδας των τροφίμων. Τα πειράματά του και η θεωρητική προσέγγιση πίσω από αυτά άρχισαν να γίνονται αποδεκτά στην επιστημονική κοινότητα.
Ο Dean Radin τοποθέτησε κάποιες μελέτες του στο Διαδίκτυο για να μπορούν να συμμετέχουν οι επισκέπτες και ασχολήθηκε με γιγάντια μηχανογραφημένα πειράματα. Ο Braud και η Tart έκαναν και άλλες μελέτες με θέμα τηνανθρώπινη πρόθεση και την θεραπεία. Η Brenda Dunne και ο Bob Nelson, με το Global Project τους, συνέχισαν να μετρούν μικρές δονήσεις στον συλλογικό κοσμικό σεισμογράφο.
Ο Edgar Mitchell εκφώνησε την εναρκτήρια ομιλία του CASYS 1999, ενός ετήσιου μαθηματικού συνεδρίου στην Λιέγη στο Βέλγιο με χορηγία της Εταιρείας για την Μελέτη του Προληπτικού Συστήματος (Society for the Study of Anticipatory Systems), η οποία περιλάμβανε και την σύνθεση των θεωριών της κβαντικής ολογραφίας και της ανθρώπινης συνειδητότητας. Είπε πως η ανακάλυψη της παρουσίας κβαντικού συντονισμού στα έμβια όντα και της ικανότητας του Πεδίου Μηδενικού Σημείου να κωδικοποιεί πληροφορία και να παρέχει στιγμιαία επικοινωνία ισοδυναμούσε με την Στήλη της Ροζέτας της ανθρώπινης συνειδητότητας. 15 Όλα όσα ερευνούσε εδώ και 30 χρόνια είχαν αρχίσει να αποκτούν νόημα.
Σε αυτό το ίδιο συνέδριο, ο ίδιος και ο Pribram τιμήθηκαν από κοινού για την εξερεύνησή τους του εξώτερου και εσώτερου διαστήματος – ο Pribram για το επιστημονικό του έργο όσον αφορά τον ολογραφικό εγκέφαλο και ο Mitchell για το εξέχον επιστημονικό του έργο όσον αφορά τις νοητικές επιστήμες. Την ίδια χρονιά, ο Pribram έλαβε το Βραβείο Dagmar and Vaclav Havel γιατί συνένωσε την επιστήμη και τις κλασσικές επιστήμες.
Ο Hal Puthoff ήταν μέλος της ανεπίσημης επιτροπής του προγράμματος της ΝΑΣΑ που αποκαλούνταν Επαναστατικό Πρόγραμμα Προώθησης: η Ομάδα Προηγμένης Μεταφοράς Εσώτερου Διαστήματος (Breakthrough Propulsion Program: the Advanced Deep Space Transport) (ADST) Group – μιας ομάδας ανθρώπων, είπε, που είναι στην «μεθόριο των μεθορίων». 16
Με την ιδιότητά του ως διευθυντή του Ινστιτούτου για Προηγμένες Μελέτες (Institute for Advanced Studies), ο Hal αποφάσιζε ποιοι επενδυτές ή εταιρείες που πίστευαν πως είχαν επινοήσει κάποιο μηχάνημα ή συσκευή το οποίο αξιοποιούσε το Πεδίο Μηδενικού Σημείου είχαν όντως δίκιο υποβάλλοντάς τους στην έσχατη δοκιμασία – θα έπρεπε να αποδείξουν πως το μηχάνημα ή η συσκευή τους παρήγαγε περισσότερη ενέργεια από ότι απαιτούσε. Μέχρι στιγμής κάθε μία από τις 30 συσκευές που είχε δοκιμάσει είχαν αποτύχει. Παρόλα αυτά εξακολουθεί να είναι αισιόδοξος, όπως μπορεί να είναι ένας πρωτοπόρος επιστήμονας. 17
Όσον αφορά την πραγματική σημασία των ανακαλύψεων τους αυτές οι πρακτικές χρήσεις αντιπροσώπευαν μόνο ένα πολύ μικρό μέρος του τεχνολογικού αφρού. Όλοι τους – ο Robert Jahn, o Hal Puthoff, o Fritz – Albert Popp και ο Karl Pribram – ήταν φιλόσοφοι και επιστήμονες και σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις όταν δεν ήταν απασχολημένοι με τα πειράματά τους, συνειδητοποιούσαν πως είχαν προχωρήσει πάρα πολύ σε κάτι βαθύ – πιθανώς και σε μια καινούργια επιστήμη.
Είχαν τις απαρχές μιας απάντησης στο μεγαλύτερο μέρος των αναπάντητων ερωτημάτων της Κβαντικής Φυσικής. Ο Peter Milonni στις εγκαταστάσεις της ΝΑΣΑ στο Λος Άλαμος είχε εικοτολογήσει πως αν οι πατέρες της κβαντικής θεωρίας είχαν χρησιμοποιήσει την Κλασσική Φυσική με το Πεδίο Μηδενικού Σημείου, η επιστημονική κοινότητα θα ήταν πολύ πιο ικανοποιημένη με το αποτέλεσμα από ότι ήταν με τα πολλά αναπάντητα ερωτήματα της Κβαντικής Φυσικής. 18
Υπάρχουν και αυτοί που πιστεύουν πως η κβαντική θεωρία μια ημέρα θα αντικατασταθεί από μια τροποποιημένη κλασσική θεωρία η οποία θα λαμβάνει υπόψη της το Πεδίο Μηδενικού Σημείου. Το έργο αυτών των επιστημόνων μπορεί να αφαιρέσει την λέξη «κβάντο» από την Κβαντική Φυσική και να δημιουργήσει μια ενοποιημένη Φυσική του κόσμου, μικρού και μεγάλου.
Κάθε επιστήμονας είχε κάνει το δικό του απίστευτο ταξίδι ανακάλυψης. Οι νεαροί επιστήμονες με τις ευοίωνες προοπτικές και τα αξιόλογα προσόντα τους είχαν ξεκινήσει τις σταδιοδρομίες θεωρώντας κάποιες αρχές ιερές – τις ιδέες και την σοφία που έλαβαν από τους ομότιμούς τους:
Το ανθρώπινο ον είναι μια μηχανή επιβίωσης που την ενεργοποιούν χημικές ουσίες και η γενετική κωδικοποίηση.
Ο εγκέφαλος είναι ένα ξεχωριστό όργανο και η έδρα της συνειδητότητας και επίσης τον ενεργοποιεί η χημεία – η επικοινωνία των κυττάρων και η κωδικοποίηση του DNA. Ο άνθρωπος ουσιαστικά είναι απομονωμένος από τον κόσμο του, και το μυαλό του είναι απομονωμένο από το σώμα του.
Ο χρόνος και ο χώρος είναι πεπερασμένες, συμπαντικές τάξεις.
Τίποτα δεν ταξιδεύει πιο γρήγορα από την ταχύτητα του φωτός.
Κάθε ένας τους είχε εντοπίσει κάποια ανωμαλία σε αυτό τον τρόπο σκέψης και διέθετε το κουράγιο και την ανεξαρτησία να την ερευνήσει. Ένας – ένας, μέσα από κοπιαστικά πειράματα και δοκιμές, τελικά κατέληξε πως κάθε μια από αυτές τις αρχές – θεμέλιοι λίθοι της Φυσικής και της Βιολογίας – ήταν πιθανώς λανθασμένες:
Η επικοινωνία του κόσμου δεν συνέβαινες στο ορατό βασίλειο του Νεύτωνα, αλλά στον υποατομικό κόσμο του Werner Heisenberg.
Tα κύτταρα και το DNA επικοινωνούσαν μέσω συχνoτήτων. Ο εγκέφαλος αντιλαμβανόταν και έκανε την δική του καταγραφή του κόσμου με μορφή δονούμενων κυμάτων.
Μια υποδομή στηρίζει το σύμπαν που ουσιαστικά είναι ένα μέσο καταγραφής των πάντων, παρέχοντας ένα μέσο επικοινωνίας των πάντων με τα πάντα.
Οι άνθρωποι είναι αδιαίρετοι από το περιβάλλον τους. Η ζωντανή συνειδητότητα δεν είναι μια απομονωμένη οντότητα. Αυξάνει την τάξη στον υπόλοιπο κόσμο. Η συνειδητότητα των ανθρώπινων όντων έχει απίστευτες δυνάμεις, να θεραπεύσει τα ίδια και τον κόσμο – κατά μια έννοια να τον κάνει όπως εμείς τον επιθυμούμε.
Κάθε ημέρα στα εργαστήρια οι επιστήμονες συνειδητοποιούσαν τις προοπτικές των ανακαλύψεων του. Ανακάλυψαν πως είμαστε κάτι πολύ πιο εντυπωσιακό από τυχαία περιστατικά στην κλίμακα της εξέλιξης ή γενετικές μηχανές επιβίωσης. Το έργο τους εισηγήθηκε την ύπαρξη μιας αποκεντρωμένης αλλά ενοποιημένης διάνοιας που είναι πολύ μεγαλύτερη και πιο εξαίσια από ότι είχε φανταστεί ο Δαρβίνος ή ο Νεύτωνας, μια διαδικασία που δεν ήταν τυχαία ή χαοτική αλλά ευφυής και σκόπιμη. Ανακάλυψαν πως στην δυναμική ροή της ζωής θριάμβευε η τάξη.
Οι παραπάνω είναι ανακαλύψεις που μπορεί να αλλάξουν τις ζωές των μελλόντων γενεών με πολλούς πρακτικούς τρόπους, όπως μετακινήσεις που δεν θα απαιτούν καύσιμα και υπερνίκηση του νόμου της βαρύτητας – άμεσος μετεωρισμός, αλλά όσον αφορά την κατανόηση των περαιτέρω δυνατοτήτων του ανθρώπου, το έργο τους υποδεικνύει κάτι πολύ πιο βαθύ. Στο παρελθόν, κάποιοι άνθρωποι τυχαία επιδείκνυαν κάποια ικανότητα – ένα προαίσθημα, μια «προηγούμενη ζωή», μια διορατική εικόνα, το χάρισμα να θεραπεύουν – την οποία απέρριπταν ως απατηλή ή ως ιδιορρυθμία της φύσης.
Το έργο αυτών των επιστημόνων υπέδειξε πως η ικανότητες αυτές δεν είναι ούτε σπάνιες ούτε κάτι το ανώμαλο και πως τις κατέχουν όλοι οι άνθρωποι. Το έργο τους υπαινίσσεται ανθρώπινες ικανότητες πέρα από οτιδήποτε έχουμε ονειρευτεί πως είναι δυνατόν. Είμαστε κάτι πολύ παραπάνω από ότι συνειδητοποιούμε. Αν μπορούσαμε να καταλάβουμε αυτό το δυναμικό επιστημονικά, μπορεί να μαθαίναμε και πώς να το αξιοποιούμε.
Κάτι τέτοιο θα βελτίωνε σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό κάθε τομέα των ζωών μας, από την επικοινωνία και την αυτογνωσία μέχρι την αλληλεπίδρασή μας με τον υλικό κόσμο. Η επιστήμη δεν μας υποβίβαζε πια στο κατώτερο κοινό μας παρονομαστή. Θα μας βοηθούσε να κάνουμε το τελικό εξελικτικό μας βήμα στην ιστορία μας επιτέλους μέσω της κατανόησής μας των εαυτών μας και ολόκληρου του δυναμικού μας.
Τα πειράματα αυτά βοήθησαν στην τεκμηρίωση της εναλλακτικής ιατρικής, η οποία έχει καταδειχτεί εμπειρικά πως είναι αποτελεσματική χωρίς να κατανοούμε το γιατί. Αν τελικά μπορούσαμε να εξιχνιάσουμε την επιστήμης της ιατρικής που ασχολείται με τα ανθρώπινα επίπεδα ενέργειας και να κατανοήσουμε την ακριβή φύση της «ενέργειας» στην οποία γίνεται η θεραπευτική αγωγή, οι πιθανότητες για βελτιωμένη υγεία θα ήταν ασύλληπτες.
Αυτές ήταν επίσης ανακαλύψεις οι οποίες επαλήθευαν επιστημονικά την αρχαία σοφία και την λαϊκή παράδοση των παραδοσιακών πολιτισμών. Οι θεωρίες τους τεκμηρίωσαν, επιστημονικά, πολλούς από τους μύθους και τις θρησκείες στις οποίες πίστευαν οι άνθρωποι από την αρχή του χρόνου αλλά που μέχρι τώρα βασίζονταν στην πίστη τους. Αυτό που έκαναν ήταν να προσφέρουν ένα επιστημονικό πλαίσιο για αυτά που οι σοφότεροι ανάμεσά μας ήδη γνώριζαν.
Οι παραδοσιακοί Αβοριγίνοι της Αυστραλίας πιστεύουν, όπως και πολλοί άλλοι «πρωτόγονοι» πολιτισμοί πως οι βράχοι, οι πέτρες και τα βουνά είναι ζωντανά και πως δημιουργούμε τον κόσμο «τραγουδώντας» – δηλαδή πως δημιουργούμε ονοματίζοντας τα πράγματα. Οι ανακαλύψεις του Braud και του Jahn κατέδειξαν πως αυτό ήταν κάτι παραπάνω από δεισιδαιμονία. Είναι κάτι παρόμοιο με αυτό που πιστεύουν οι Ιδιάνοι Αχουάρ και Χουαορανί. Στο βαθύτερο επίπεδό μας, όντως μοιραζόμαστε τα όνειρά μας.
Η επερχόμενη επιστημονική επανάσταση προανάγγειλε το τέλος του δυισμού με κάθε έννοια. Αντί να καταστρέψει τον Θεό, η επιστήμη για πρώτη φορά αποδείκνυε την ύπαρξή Του – καταδεικνύοντας πως υπήρχε μια ανώτερη, συλλογική συνειδητότητα εκεί έξω. Δεν υπήρχε πια ανάγκη για δύο αλήθειες, την αλήθεια της επιστήμης και την αλήθεια της θρησκείας. Μπορούσε να υπάρχει ένα ενοποιημένο όραμα του κόσμου.
Αυτή η επανάσταση στον επιστημονικό τρόπο σκέψης υποσχόταν να μας επιστρέψει μια αίσθηση αισιοδοξίας, κάτι που είχε αφαιρεθεί από την έννοια του εαυτού μας με το άγονο όραμα της φιλοσοφίας του 20ου αιώνα, που προήρθε κατά κύριο λόγο από απόψεις που υιοθέτησε η επιστήμη. Δεν είμαστε απομονωμένα όντα που ζούμε τις απεγνωσμένες ζωές μας σε έναν μοναχικό πλανήτη σε ένα αδιάφορο σύμπαν. Δεν ήμασταν ποτέ μόνοι. Πάντα ήμασταν μέρος ενός ευρύτερου συνόλου. Ήμασταν και είμαστε στο κέντρο των πραγμάτων. Τα πράγματα δεν διαλύονται. Το κέντρο έχει συνοχή και εμείς είμαστε αυτοί που την διατηρούμε.
Έχουμε πολύ περισσότερη δύναμη από ότι συνειδητοποιούμε, να αυτοθεραπευόμαστε, να θεραπεύουμε τους αγαπημένους μας, ακόμη και τις κοινότητές μας. Ο κάθε ένας μας έχει την ικανότητα – και μαζί ως μια μεγάλη συλλογική δύναμη – να βελτιώσουμε τη ζωή μας σε μεγάλο βαθμό. Η ζωή μας, από κάθε άποψη, είναι στα χέρια μας.
Οι παραπάνω ήταν τολμηρές ανακαλύψεις και οράματα, αλλά πολλοί λίγοι τις άκουσαν. Για 30 χρόνια, οι πρωτοπόροι αυτοί παρουσίαζαν τα ευρήματά τους σε μικρά μαθηματικά συνέδρια ή ετήσιες συναντήσεις μικροσκοπικών επιστημονικών σωμάτων που είχαν ιδρυθεί για προάγουν έναν διάλογο πρωτοπόρων επιστημών. Γνώριζαν και θαύμαζαν ο ένας το έργο του άλλου και έχαιραν αναγνώρισης σε αυτές τις μικρές συγκεντρώσεις των ομότιμών τους. Οι περισσότεροι επιστήμονες ήταν νέοι άνδρες όταν έκαναν τις ανακαλύψεις τους, και πριν ακολουθήσουν αυτό που κατέληξε να είναι ισόβια απόκλιση από το κατεστημένο τους σεβόντουσαν και τους τιμούσαν.
Τώρα πλησίαζαν την ηλικία της συνταξιοδότησης, και στην ευρύτερη επιστημονική κοινότητα το μεγαλύτερο μέρος του έργου τους δεν είχε δει ποτέ το φως της ημέρας. Όλοι τους ήταν σαν τον Χριστόφορο Κολόμβο και κανείς δεν πίστευε αυτό που είχαν επιστρέψει να διηγηθούν. Το μεγαλύτερο μέρος της επιστημονικής κοινότητας τους αγνοούσε και συνέχιζε να πιστεύει ακράδαντα πως η γη ήταν επίπεδη.
Οι δραστηριότητες προώθησης στο διάστημα ήταν το μόνο αποδεκτό στοιχείο του Πεδίου Μηδενικού Σημείου.Παρά τα αυστηρά επιστημονικά πρωτόκολλα κανείς στην ορθόδοξη κοινότητα δεν έπαιρνε καμία άλλη τους ανακάλυψη σοβαρά. Μερικοί, όπως ο Benveniste, είχαν απλά περιθωριοποιηθεί. Για πολλά χρόνια, ο Edgar Mitchell, τώρα 71, βασιζόταν στις διαλέξεις γύρω από τις περιπέτειές του στο εξώτερο διάστημα για να χρηματοδοτήσει την έρευνά του γύρω από την συνειδητότητα.
Ανά διαστήματα ο Robert Jahn υπέβαλλε κάποια εργασία με αδιαφιλονίκητα στατιστικά στοιχεία σε κάποιο περιοδικό μηχανικής και του την απέρριπταν ως ακατάλληλα. Όχι για το επιστημονικό της μέρος αλλά για τις συγκλονιστικές επιπτώσεις της στην τρέχουσα επιστημονική κοσμοθεωρία.
Παρόλα αυτά ο Jahn και ο Puthoff και οι άλλοι επιστήμονες, όλοι, ήξεραν τι είχαν στα χέρια τους. Κάθε ένας τους συνέχιζε το έργο του με την πεισματάρικη, έμμονη αυτοπεποίθηση του πραγματικού εφευρέτη. Ο παλιός τρόπος ήταν απλά ακόμη ένα αερόστατο. Πάντα υπήρχε αντίσταση. Οι καινούργιες ιδέες θεωρούνταν αιρετικές. Τα στοιχεία τους μπορούσαν να άλλαζαν τον κόσμο για πάντα. Υπήρχαν πολλοί τομείς που χρειαζόταν και άλλη δουλειά, και άλλα απάτητα μονοπάτια. Πολλά μπορεί να κατέληγαν να είναι παρακαμπτήριοι δρόμοι ή ακόμη και αδιέξοδα, αλλά οι πρώτες ανιχνευτικές έρευνες είχαν γίνει. Ήταν μια αρχή, ένα πρώτο βήμα, ο τρόπος που ξεκινούσε η πραγματική επιστήμη.
Αν απολαύσατε Το Πεδίο και θα θέλατε και άλλες πληροφορίες για τις πιο πρόσφατες ανακαλύψεις ή πώς να ζήσετε «μέσα στο Πεδίο» επισκεφτείτε την ιστοσελίδα της Lynne McTaggart στo: www.lynnemctaggart.com
@Lynne McTaggart «The Field: The Quest for the Secret Force of Universe»
***
1 Συνέντευξη με τον Richard Obousy, Μπράιτον, 20 Ιανουαρίου 2001.
2 Έχει επιβεβαιωθεί από τον Graham Ennis στο Propulsion Workshop, Μπράιτον, 20 Ιανουαρίου 2001.
3 C. Sagan, Contact (London: Orbit, 1997).
4 R. Forward, ‘Extracting electrical energy from the vacuum by cohesion of charged foliated conductors’, Physical Review B, 1984: 30:1700.
5 H. Puthoff, ‘Space propulsion: can empty space itself provide a solution?’ Ad Astra, 1997, 9(1): 42 – 6.
6 B. Matthews, ‘Nothing like a vacuum’, New Scientist, 25 Φεβρουαρίου 1995: 33
7 Βλέπε υποσημείωση 6.
8 H. Puthoff, παρατίθεται στο The Observer, 7 Ιανουαρίου 2001:13.
9 Τηλεφωνική και συνέντευξη
10 Hal Puthoff, παρατίθεται στο The Observer, 7 Ιανουαρίου 2001:13.
11 H. Puthoff, ‘Everything for nothing’, New Scientist, 28 Ιουλίου 1990: 52 – 5.
12 H. Puthoff, συνέντευξη, Μπράιτον, 20 Ιανουαρίου 2001.
13 Παρατίθεται στην τοποθεσία του Propulsion Workshop στο διαδύκτιο: www.workshop.cwc.net.
14 J. Benveniste, ‘Specific remote detection for bacteria using an electromagnetic/digital procedure’, FASEB Journal, 1999, 13: A852.
15 E. Mitchell, ‘Nature’s mind’, εισαγωγική ομιλία, CASSYS 1999, Λιέγη, Βέλγιο, 8 Αυγούστου 2000.
16 H. Puthoff, ‘Far out ideas grounded in real physics’, Jane’s Defence Weekly, 26 Ιουλίου 2000, 34(4): 42 – 6.
17 Βλέπε υποσημείωση 16.
18 P. W. Milonni, ‘Semi – classical and quantum electrodynamical approaches in nonrelativistic radiation theory’, Physics Reports, 1976, 25: 1 – 8.