Αποδεσμεύστε τα παιδιά από τις ετικέτες

Πολλές φορές οι γονείς άθελά τους, καταφεύγουν στη χρήση ορισμένων αρνητικών «ετικετών» για το χαρακτηρισμό των παιδιών τους. Όταν αποκαλούμε συνεχώς το παιδί μας «ντροπαλό», «ζωηρό», «στρουμπουλό», το πιθανότερο είναι σε σύντομο χρονικό διάστημα και χωρίς να το καταλάβει, να υιοθετήσει την ταυτότητα ή να εκδηλώσει τη συμπεριφορά που περιγράφει η «ταμπέλα» αυτή: «Ο Πέτρος είναι αγύριστο κεφάλι.», «Ό,τι πιάσει στα χέρια του το χαλάει αμέσως. Σκέτη καταστροφή είναι αυτό το παιδί.» Η απονομή των ρόλων δρομολογείται μερικές φορές αθόρυβα και με τις καλύτερες προθέσεις.

Από την άλλη, όταν ένα παιδί τηρεί με αδιαλλαξία και για καιρό μία συγκεκριμένη στάση, απαιτείται μεγάλη αυτοσυγκράτηση εκ μέρους μας, προκειμένου να μην καταφύγουμε σε αρνητικές συμπεριφορές και φωνές του τύπου «Ορίστε! Πάλι την έκανες τη ζημιά σου!» Χρειάζεται ιδιαίτερη θέληση και εξάσκηση προκειμένου να αποδεσμεύσουμε το παιδί από την υπόδυση του εκάστοτε ρόλου που έχει αναλάβει.

Μερικές φορές αρκούν δυο λόγια, ένα βλέμμα ή μια αλλαγή στον τόνο της φωνής για να καταλάβουμε ότι μας θεωρούν «αργόστροφους», «ενοχλητικούς» ή, αντίστοιχα, κατά βάση αξιαγάπητα και ικανά άτομα. Συχνά, η «μεταβίβαση» της γνώμης των γονέων είναι ζήτημα δευτερολέπτων. Αναμφίβολα, η επιρροή που ασκεί η γονική οπτική στο νεαρό άτομο είναι καταλυτική. Επηρεάζει, μάλιστα, τη διαμόρφωση όχι μόνο του συναισθηματικού κόσμου του παιδιού, αλλά και της συμπεριφοράς του.

Για την αποδέσμευση των παιδιών από τη διεργασία υπόδυσης ρόλων:

1. Αναζητείστε ευκαιρίες για την ανάδειξη ενός «νέου προσώπου» του παιδιού σας.

Παραδείγματα:

Ετικέτα «καταστροφικός»
Μητέρα: Αυτό το παιχνίδι το έχεις από τότε που ήσουν 3 χρονών, κι όμως είναι ακόμα καινούριο!

Ετικέτα «γκρινιάρης»
Παιδί: Θα ήθελα ένα σάντουιτς με μαρμελάδα για κολατσιό σήμερα.
Μητέρα: Μου αρέσει ο τρόπος που το ζήτησες. Κατάλαβα τι θέλεις, χωρίς να αισθανθώ προσβεβλημένη.

Ετικέτα «αργόστροφος»
Μητέρα: Ετοιμαζόμουν να φωνάξω τον τεχνικό. Αλλά εσύ είδες ότι είχε βγει το βύσμα του ψυγείου από την πρίζα. Μα πώς το σκέφτηκες;

2. Εμπλέξτε το παιδί σε καταστάσεις που θα το βοηθήσουν να δει τον εαυτό του κάτω από διαφορετικό πρίσμα.

Παραδείγματα:

Ετικέτα «αδέξιος»
Πατέρας: Παναγιώτη, παίρνεις, σε παρακαλώ, το κατσαβίδι για να σφίξεις τις βίδες των συρταριών;

Ετικέτα «σκανδαλιάρης»
Μητέρα: Δημήτρη δε θα γυρίσω σπίτι το μεσημέρι. Αναθέτω, λοιπόν, σ’ εσένα το τάισμα και τη βόλτα του σκύλου.

Ετικέτα «άπληστος»
Πατέρας: Αντώνη, μπορείς σε παρακαλώ να μοιράσεις τα φιστίκια, ώστε να πάρουν όλοι ίσα μερίδια;

3. Φροντίστε το παιδί να «ακούσει κατά τύχη» θετικά σχόλια που κάνετε για το άτομό του.

Παραδείγματα:

Ετικέτα «κλαψιάρης»
Μητέρα (στο τηλέφωνο): Μαμά, έπρεπε να τον έβλεπες σήμερα τον εγγονό σου. Όταν του έκανε ο γιατρός την ένεση για την αλλεργία, κιχ δεν έβγαλε. Άπλωσε θαρραλέα το μπράτσο του και εξακολούθησε να μιλάει στο γιατρό σαν να μη συνέβαινε τίποτα.

Ετικέτα «ευσυγκίνητος»
Μητέρα (απευθυνόμενη στον πατέρα): Φτιάχναμε ποπ κορν με τον Ορέστη σήμερα και η κατσαρόλα ξαφνικά λαμπάδιασε. Την ώρα, λοιπόν, που σκεφτόμουν τι να κάνω… πετάει ένα πανί στην κατσαρόλα και πνίγει τη φωτιά. Αυτό θα πει ψυχραιμία.

4. Γίνετε εσείς το πρότυπο της επιθυμητής συμπεριφοράς.

Παραδείγματα:

Ετικέτα «χολωμένος από την ήττα»
Μητέρα: Για δες, νόμιζα πως σ’ είχα του χεριού μου! Δε μ’ αρέσει να χάνω. Προτιμώ να κερδίζω. Τέλος πάντων, δε θα πεθάνουμε κιόλας. Συγχαρητήρια για τη νίκη σου.»

Ετικέτα «ανοργάνωτος»
Πατέρας: Δε λέγεται πως τη βαριέμαι, βρε παιδί μου, την τακτοποίηση της αποθήκης. Σε μαύρο χάλι είναι. Ξέρω, δεν είναι ανάγκη να γίνουν όλα μαζί. Θα το κάνω τμηματικά το καθάρισμα.

5. Αναδειχθείτε σε «θησαυροφυλάκιο» των ξεχωριστών στιγμών του παιδιού: «Θυμάμαι τότε που…»

Παραδείγματα:

Ετικέτα «ασυντόνιστος»
Παιδί: Δεν μπορούσα να ανέβω στο δίχτυ της γυμναστικής, σήμερα, και η δασκάλα με είπε ασυντόνιστη.
Μητέρα: Δε σε ξέρει όπως εγώ, φαίνεται. Θυμάμαι μια φορά που ήσουν τριών, που είχα κλειδωθεί απ’ έξω, εσύ σκαρφάλωσες στο παράθυρο του υπνοδωματίου. Και στα τεσσεράμισι ήσουν το πρώτο παιδί στη γειτονιά που έκανε ποδήλατο χωρίς βοηθητικές ρόδες! Είμαι σίγουρη πως η δασκάλα δε σ’ έχει δει ποτέ να κάνεις κατακόρυφο!

6. Όταν το παιδί εκδηλώνει τάσεις υποτροπής, εξωτερικεύστε τα αισθήματα και/ή τις προσδοκίες σας.

Παραδείγματα:

Ετικέτα «άπληστος»
Πατέρας: Τα μπισκότα ήταν για όλους! Έχω την προσδοκία από σένα να βάζεις φρένο στις επιθυμίες σου.

Ετικέτα «αγενής»
Παιδί: Μα πρέπει να με πας στα μαγαζιά!
Μητέρα: Δεν μ’ αρέσει να μου μιλάνε έτσι. Ταράζομαι. Μπορείς, σε παρακαλώ, να μου το ζητήσεις ευγενικά;

Ετικέτα «καταστροφικός»
Πατέρας: Μ’ ενοχλεί να βλέπω τις ράγες του τρένου τσαλαπατημένες και λυγισμένες. Έχω την αξίωση μόλις τελειώνει το παιχνίδι να μπαίνουν στο κουτί τους.

Ετικέτα «χολωμένος από την ήττα»
Μητέρα: Δεν την εγκρίνω αυτήν την αντίδραση. Καταλαβαίνω ότι έχεις ενοχληθεί, αλλά έχω από εσένα την αξίωση να φέρεσαι σαν κύριος όταν χάνεις.

Βιβλιογραφία:
Faber, A., Mazlish, E., (1999). How to talk so kids will listen and listen so kids will talk, Collins

Νίκη Λιώτη, Ψυχολόγος
enallaktikidrasi.com

#parallelquantum