Ο ψυχολόγος Δρ. Robert Sternberg, ένα από τα ηχηρά ακαδημαϊκά ονόματα στις ΗΠΑ (απόφοιτος του Στάνφορντ και του Γιέιλ, καθηγητής στο τελευταίο και πρόεδρος της American Psychological Association), είναι υπεύθυνος για πολλές από τις θεωρίες που άλλαξαν το σύγχρονο κοσμοείδωλο της ανθρώπινης ψυχολογίας.
Ο Sternberg ήταν από τους πρώτους που κατέκριναν τα τεστ Ευφυΐας για την μερική, περιορισμένη αλήθεια που αποκάλυπταν στην αξιολόγηση των ανθρώπινων δυνατοτήτων. Από τους πρώτους που τόνισαν ότι η δημιουργικότητα είναι μια μορφή ηγεσίας και που έδειξαν ότι οι δημιουργικοί άνθρωποι είναι αυτοί που αγοράζουν φθηνά και πουλάνε ακριβά στις σύγχρονες κοινωνίες. Είναι υπεύθυνος για την Τριαδική Θεωρία της Ευφυΐας που άλλαξε άρδην τα δεδομένα αξιολόγησης διευρύνοντας τον ορισμό της εξυπνάδας. Η θεωρία του υποστήριζε πως όχι μόνο η εγκεφαλική, αναλυτική ευφυΐα πρέπει να υπολογίζεται στην κατανόηση της αξίας κάποιου αλλά επίσης και η συνθετική, δημιουργική ευφυΐα όπως και η πρακτική ευφυΐα, η ικανότητα που έχει κάποιος να προσαρμόζεται στην καθημερινότητα, να είναι ευέλικτος και να αντιλαμβάνεται τις καταστάσεις και τους ανθρώπους.
Από τα πολλά ενδιαφέροντα για τα οποία έγραψε σε βιβλία και επιστημονικά συγγράμματα ο Sternberg, θα παρουσιάσουμε εδώ την Τριγωνική Θεωρία για τον Έρωτα, μια θεωρία που ξεκίνησε να αναπτύσσει το 1988, ανέπτυξε περαιτέρω με βιβλία του το 2004 μέχρι και σήμερα. Η θεωρία του, συνεκτική, απλή και απόλυτα κατανοητή, δίνει ένα πολύ χρήσιμο εξηγητικό μοντέλο για όλα τα είδη της σχέσης που συναντάμε γύρω μας. Και πιθανόν ένα πολύ καλό εργαλείο ανάλυσης και κατανόησης για το τι συμβαίνει στη ζωή μας και στην ζωή των ανθρώπων γύρω μας.
Τα 7 είδη του Έρωτα
Στο εσωτερικό μιας ερωτικής σχέσης, λέει ο Sternberg, υπάρχουν 3 συστατικά στοιχεία: 1) Συναισθηματικό δέσιμο, σύνδεση, εγγύτητα (Intimacy). 2) Πάθος, φυσική έλξη, σεξουαλικότητα (Passion) και 3) Δέσμευση (Commitment), η απόφαση, σε βραχύ χρόνο να είσαι και να μείνεις με κάποιον και μακροπρόθεσμα, τα κοινά σχέδια και οι κοινές κατακτήσεις δύο ανθρώπων.
Τώρα από την μίξη αυτών των τριών στοιχείων, βγαίνουν επτά τύποι Αγάπης, επτά μορφές ερωτικής σχέσης που καλύπτουν όλα τα είδη των σχέσεων που είναι δυνατά στην ερωτική εμπειρία, με έναν 10 τύπο, τον τύπο Ο ή την Μορφή της μη Αγάπης να μην υπολογίζεται καθόλου.
Τα 7 είδη ερωτικής σχέσης που προκύπτουν από την Τριγωνική Ερωτική Θεωρία του Sternberg είναι τα εξής:
Τώρα από την μίξη αυτών των τριών στοιχείων, βγαίνουν επτά τύποι Αγάπης, επτά μορφές ερωτικής σχέσης που καλύπτουν όλα τα είδη των σχέσεων που είναι δυνατά στην ερωτική εμπειρία, με έναν 10 τύπο, τον τύπο Ο ή την Μορφή της μη Αγάπης να μην υπολογίζεται καθόλου.
Τα 7 είδη ερωτικής σχέσης που προκύπτουν από την Τριγωνική Ερωτική Θεωρία του Sternberg είναι τα εξής:
1. Συμπάθεια – Το ν’αρέσει ο ένας στον άλλο (Liking)
Παρότι ακούγεται κάπως τετριμμένη αυτού του είδους η σχέση που δεν εμπεριέχει πάθος και μακροπρόθεσμη δέσμευση, δεν πρέπει να υποτιμάται σύμφωνα με τον ψυχολόγο. Τέτοιου είδους σχέσεις που βασίζονται στην αποδοχή, στην ζεστασιά και στην αμοιβαία συμπάθεια, έχουν δηλ. ισχυρό τον συναισθηματικό παράγοντα (Intimacy) μπορούν να γεννήσουν σχέσεις πραγματικής φιλίας.
2. Ξεμυάλισμα – Ξελόγιασμα, πάθος (Infatuation)
Είναι οι σχέσεις καθαρού πάθους. Οι ρομαντικές σχέσεις συνήθως ξεκινούν ως ξελόγιασμα και γίνονται ρομαντικοί έρωτες καθώς εισέρχεται με τον καιρό ο παράγοντας του συναισθηματικού δεσίματος. Ωστόσο, αν δεν αναπτυχθεί επίσης και ο παράγοντας της δέσμευσης, η ξεμυαλισμένη αγάπη μπορεί πολύ ξαφνικά να γίνει καπνός.
3. Άδεια αγάπη (Empty Love)
Η σχέση Άδειας Αγάπης χαρακτηρίζεται από δέσμευση (commitment), χωρίς συναισθηματικό δέσιμο (intimacy) και χωρίς σεξουαλική ενέργεια (passion). Σε κοινωνίες που τα συνοικέσια και οι προκαθορισμένοι γάμοι είναι συχνοί ή ο κανόνας, οι σχέσεις πολλές φορές ξεκινάνε ως Άδεια Αγάπη αλλά μπορούν να αναπτυχθούν σε άλλες μορφές με τον χρόνο αν υπεισέλθουν οι άλλοι δύο παράγοντες.
4. Ρομαντικός Έρωτας (Romantic Love)
Δημιουργείται ταυτόχρονα μέσα από το συναισθηματικό δέσιμο και στο σωματικό επίπεδο από την έξαρση του πάθους.
5. Συντροφική Αγάπη (Companionate Love)Είναι το είδος της συναισθηματικής αλλά σωματικά χωρίς πάθος αγάπης που είναι δυνατότερη από τη φιλία επειδή είναι ισχυρό το στοιχείο της μακροπρόθεσμης δέσμευσης. Η σεξουαλική επιθυμία δεν είναι βασική παράμετρος σε αυτού του τύπου τις σχέσεις που συναντώνται συχνά σε γάμους όπου έχει παρέλθει το πάθος αλλά έχει αναπτυχθεί βαθιά στοργή και έχει παραμείνει το στοιχείο της δέσμευσης. Η αγάπη που μοιράζονται τα μέλη μιας λειτουργικής οικογένειας είναι μια μορφή συντροφικής αγάπης παρόμοια με την αγάπη που μοιράζονται οι πλατωνικοί φίλοι.
6. Άμυαλος Έρωτας (Fatuous Love)
Συνήθως ο έρωτας που καταλήγει σε γάμο μετά από έναν ανεμοστρόβιλο φλερτ και χαρακτηρίζεται κυρίως από πάθος χωρίς την σταθεροποιητική επιρροή της συναισθηματικής σύνδεσης. Αυτό το είδος της αγάπης ωστόσο, δεν χαρακτηρίζει μια σχέση στην οποία το σεξ χρησιμοποιείται για να καλύψει προβλήματα δέσμευσης ή στην οποία ο ένας από τους δύο αισθάνεται πιεσμένος ή εξαναγκάζεται να συναινέσει σεξουαλικά. Αυτού του είδους οι σχέσεις έχουν την τάση να μεταπίπτουν σε άδεια αγάπη.
7. Ολοκληρωμένος Έρωτας (Consummate Love)
Είναι η τέλεια μορφή έρωτα και η βάση για αυτό που όλοι αναγνωρίζουμε ως την ιδανική σχέση. Από τις 7 κατηγορίες αγάπης, ο ολοκληρωμένος έρωτας είναι αυτός που σχετίζεται με το «τέλειο ζευγάρι». Σύμφωνα με τον Sternberg, τέτοια ζευγάρια συνεχίζουν να κάνουν καταπληκτικό σεξ και μετά από 15 χρόνια μέσα στην σχέση. Δεν μπορούν να φανταστούν ότι θα ευτυχήσουν με κάποιον άλλο σε μακρό χρόνο και προσπερνούν τις διαφωνίες τους με ήρεμο, ορθολογικό τρόπο χωρίς να χάνουν την αξιοπρέπειά τους. Ωστόσο, ο Sternberg επισείει την προσοχή στο ότι το να διατηρήσεις έναν Ολοκληρωμένο Έρωτα μπορεί να είναι δυσκολότερο από το να τον βρεις εξαρχής. Τονίζει την σημασία του να μετατρέπονται και τα τρία συστατικά της σχέσης που εδώ βρίσκονται σε πλήρη αρμονία –συναισθηματικό δέσιμο, σεξουαλικό πάθος και ανάληψη δέσμευσης- σε συνεχή δράση. Γιατί «χωρίς έκφραση ακόμα και οι μεγαλύτεροι έρωτες πεθαίνουν». Εάν το πάθος αρχίσει να ξεθωριάζει ο ολοκληρωμένος έρωτας κινδυνεύει να μεταπέσει σε συντροφική αγάπη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου