Ως αντίδραση εννοούμε την αυτοματοποιημένη στάση που εκδηλώνει κανείς απέναντι σε κάποιο ερέθισμα. Για παράδειγμα, οι περισσότεροι αντιδρούν αν νιώσουν ότι προσβάλλονται από τα λόγια κάποιου άλλου. Δεν αντιδρούν όμως επειδή ο άλλος τους προσβάλλει, αλλά επειδή αυτοί νιώθουν ότι τα λόγια του άλλου αφαιρούν κάτι από την αξία τους.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι οι σκέψεις που κάνει ο νους μας στο άκουσμα μιας είδησης. Χωρίς να συνειδητοποιούμε καν ποιες είναι αυτές οι σκέψεις, ακολουθεί η αντίδραση του οργανισμού με τη μορφή του θυμού, της θλίψης ή άλλου συναισθήματος. Και σ' αυτή την περίπτωση δεν είναι το ερέθισμα που πυροδοτεί την αντίδραση, αλλά οι σκέψεις του νου μας για το ερέθισμα ή κάποια συναισθηματικά αντανακλαστικά.
Η λειτουργία της αντίδρασης είναι κατά κύριο λόγο τροφοδοτική. Τι τροφοδοτεί; Το δράμα. Το δράμα που προέρχεται από την προσωποποίηση των καταστάσεων και τη συνεχή ανησυχία του νου "μήπως κάτι πάει στραβά", "μήπως εδώ πρόκειται για μία απειλητική κατάσταση", "μήπως πρέπει να κάνω κάτι γι' αυτό", κ.τ.λ. Είναι σαν μια αλυσίδα που μας κρατάει δέσμιους του παρελθόντος μας: του προγραμματισμού του νου και των συναισθηματικών αντιδράσεων. Δεν μας κρατάει δέσμιους των εξωτερικών γεγονότων. Τα εξωτερικά γεγονότα είναι αυτά που είναι. Και στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων δεν απαιτούν την αντίδρασή μας, δηλαδή δεν χρειάζεται να κάνουμε κάτι γι' αυτά. Οι σκέψεις του νου είναι αυτές που μας υποδεικνύουν τι στάση "πρέπει" να κρατήσουμε. Και αυτές οι σκέψεις δεν δημιουργήθηκαν ξαφνικά από το πουθενά. Έχουν διαμορφωθεί από τα παρελθοντικά μας βιώματα.
Αυτό που πρέπει να τονίσουμε είναι ότι η αντίδραση είναι μία ασυνείδητη διαδικασία. Η παραγωγή
των σκέψεων από τον νου γίνεται αυτόματα, γιατί έτσι γινόταν όλα τα προηγούμενα χρόνια. Και αυτό ματη είναι και η αντίδραση σε συναισθηματικό επίπεδο, όπου εμφανίζονται κάποια συναισθήματα, όπως είναι ο φόβος, μόλις ένα συγκεκριμένο ερέθισμα γίνει αντιληπτό από τις αισθήσεις μας.
Παρατηρώντας τις σκέψεις που δημιουργεί ο νους και τα συναισθήματα που εμφανίζονται ως
αντίδραση σε κάποια συγκεκριμένα ερεθίσματα (ανθρώπους ή καταστάσεις), μπορούμε να
μετατρέψουμε την αντίδραση από ασυνείδητο μηχανισμό σε μια συνειδητή διαδικασία
αυτεπίγνωσης της οποίας έχουμε τον έλεγχο. Όχι τον έλεγχο των εξωτερικών καταστάσεων, ούτε
τον έλεγχο τού ποιες θα είναι οι επόμενες σκέψεις που θα εμφανιστούν. Αλλά τον έλεγχο της
στάσης που θα κρατήσουμε απέναντι σε όλα αυτά. Με τη συνειδητή στάση αποφεύγεται η
αυτοματοποιημένη αντίδραση, η οποία οδηγεί σε διαστρεβλώσεις της πραγματικότητας και
συναισθηματικές υπερβολές.
Ένα άλλο σημείο που πρέπει να επισημάνουμε είναι ότι σημασία έχει η ειλικρινής στάση μας και
όχι η απόκρυψη της αντίδρασής μας. Αν π.χ. σε μια συζήτηση θυμώσουμε γιατί νιώσαμε ότι ο
άλλος μας έθιξε και καταπιέσουμε τον θυμό μας λέγοντας μετά "δεν φάνηκα θυμωμένος" ή "ο
άλλος δεν κατάλαβε ότι θύμωσα", δεν ωφελεί σε τίποτα (ίσα-ίσα που ο θυμός στρέφεται ευθέως
εναντίον μας). Μπορεί να είμαστε ικανοί να κρύβουμε τις αντιδράσεις μας από τους άλλους για να
προστατέψουμε την εικόνα μας, αλλά δεν μπορούμε να κρυφτούμε από τις συνέπειες που θα
επιφέρει αυτή η καταπίεση.
Εκτός από τις συγκρούσεις στις διαπροσωπικές σχέσεις, την αντίδραση τη συναντάμε και σε πιο
"έμμεσες" καταστάσεις, όπως είναι π.χ. οι διαφημίσεις προϊόντων. Και όσοι γνωρίζουν κάποια
βασικά μυστικά της διαφήμισης ξέρουν ότι η δυσφήμιση είναι μία από τις πιο αποδοτικές μεθόδους
της. Γιατί; Επειδή το Εγώ ορισμένων ανθρώπων αντιδράει αυτόματα σε κάποια συγκεκριμένα
ερεθίσματα. Έτσι, ένα βίντεο, μια φωτογραφία ή ένα σχέδιο που απεικονίζει ένα ερέθισμα για το
οποίο κάποιοι άνθρωποι έχουν έτοιμες "πακεταρισμένες" σκέψεις (και με τις οποίες είναι
ταυτισμένοι), θα πυροδοτήσει αυτόματα την αντίδρασή τους. Και αφού αντιδράσουν, θα
ασχοληθούν μ' αυτό, θα το μεγεθύνουν, θα το συζητήσουν, θα το διαδώσουν, και η διαφήμιση θα
μπορεί πλέον να θεωρηθεί απόλυτα επιτυχής.
Όταν κάποιος αρχίσει να εφαρμόζει τη συνειδητή στάση στη ζωή του θα δει να συμβαίνουν
κάποιες αλλαγές. Άνθρωποι ή καταστάσεις που παλιότερα τού προκαλούσαν δυσφορία, άγχος,
θυμό ή οποιαδήποτε άλλη αντίδραση, πλέον δεν θα τον επηρεάζουν. Οι άνθρωποι θα είναι οι
ίδιοι, και οι καταστάσεις επίσης, αλλά δεν θα υπάρχει η αυτοματοποιημένη ασυνείδητη αντίδραση
που υπήρχε παλιότερα. Τα όποια ερεθίσματα, είτε πρόκειται για εξωτερικά γεγονότα, είτε για τις
σκέψεις του νου, θα αποτελούν πλέον τροφή για την ανάπτυξη της συνειδητότητας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου