Μυστικά επιτυχίας σε αβέβαιους καιρούς

«Να φαίνεσαι αδύναμος όταν είσαι δυνατός και δυνατός όταν είσαι αδύναμος»

Ο Σουν Τζου ήταν ένας ευφυής στρατιωτικός που έζησε στη Βόρεια Κίνα την ίδια εποχή με τον Κομφούκιο. «Η τέχνη του πολέμου» είναι η καταγραφή των ιδεών του σχετικά με την επιβίωση και την επιτυχία σε δύσκολους καιρούς. Δεν πρόκειται για ένα στρατιωτικό χρονικό της εποχής του, δεν είναι ένα τεχνικό βιβλίο, αντίθετα δίνει έμφαση στη γνώση ως το μέσο για να πετύχουμε την νίκη, ενώ κυρίαρχο όπλο του είναι η δύναμη που υπάρχει στον κόσμο της φύσης και των ανθρώπων. 


Νίκη μέσα από τη μη βία
«Η τέχνη του πολέμου» συνιστά μια διαφορετική προσέγγιση στη σύγκρουση. Με αρκετή ευφυΐα, λέει ο συγγραφέας, μία σύγκρουση μπορεί να αποτραπεί και να μην εξελιχθεί σε κάτι επαχθές. Ο σοφός στρατηγός γνωρίζει ότι η μάχη αυτή καθαυτή είναι ο μοναδικός τρόπος για να πετύχει τη νίκη. Ωστόσο, η νίκη πρέπει να κατακτηθεί με τη λιγότερη δυνατή καταστροφή. Οι δυνάμεις και των δύο πλευρών πρέπει να μείνουν ανέπαφες. Ο Σουν Τζου δεν ασπάζεται τον όρο «εχθρός», αλλά υιοθετεί την ταοϊστική αρχή της θεώρησης μια συνολικής κατάστασης, κατά την οποία τα δύο κομμάτια μιας κατάστασης γίνονται ένα. Με αυτό τον τρόπο όλα είναι υπό έλεγχο ακόμα και όταν επικρατεί χάος.


Ένα σύγχρονο παράδειγμα
Οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν τη σύγκρουση στην καθημερινή ζωή τους. Ποιος όμως είναι ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσουμε μια σύγκρουση; Η αποστασιοποίηση, υποστηρίζουν οι ειδικοί. «Ο θυμωμένος στρατηγός χάνει» σημειώνει ο Σουν Τζου. Ο θυμός προκαλεί χάος και πόνο, ενώ ο αυτοέλεγχος βοηθά να πάρουμε διαυγείς αποφάσεις. Ο καλός πολεμιστής παίρνει αυτό που θέλει χωρίς να πολεμήσει, λέει ο στρατηγός και αν αναλογιστούμε παραδείγματα στη ζωή μας θα διαπιστώσουμε ότι έχει απόλυτο δίκιο. Δείχνοντας σεβασμό και αναγνωρίζοντας την αξία του αντιπάλου, γινόμαστε λιγότερο ανταγωνιστικοί και πετυχαίνουμε καλύτερα αποτελέσματα.

Πώς γίνεσαι ηγέτης
Για να το καταφέρεις δεν είναι μόνο απαραίτητο να γνωρίζεις καλά τον αντίπαλο, αλλά και τον εαυτό σου. Για να γίνεις ανίκητος, πρέπει να μεταμορφώσεις τον εαυτό σου. Δεν πρέπει να βασίζεσαι στις αδυναμίες των άλλων. Η νίκη έρχεται σε εκείνους που έχουν αναπτύξει μια ηθική συνεχούς βελτίωσης και εκλεπτυσμού, όχι σε αυτούς που αγωνιούν και χάνουν τον ύπνο τους εξαιτίας του ανταγωνισμού. Δεν είναι δυνατό να ελέγξεις τους άλλους, ωστόσο καλλιεργώντας τον χαρακτήρα σου και ταυτόχρονα αποκτώντας γνώση και διορατικότητα γίνεσαι ανίκητος. Στην κινεζική φιλοσοφία η ηγεσία είναι συνώνυμο του χαρακτήρα. Άνθρωποι με σπουδαίο χαρακτήρα, με το πέρασμα το χρόνου έγιναν ηγέτες χωρίς προσπάθεια. «Γνώριζε τους άλλους και γνώριζε τον εαυτό σου, έτσι σε εκατό μάχες δεν θα αντιμετωπίσεις κίνδυνο» διαβάζουμε στην «Τέχνη του πολέμου». Με την αυτογνωσία και την ανάπτυξη της διορατικότητας μέσα από την εξονυχιστική παρατήρηση των άλλων γίνεσαι ένας «σοφός στρατηγός».


Μπορούμε να αποκτήσουμε τη συνολική εικόνα της κατάστασης εξετάζοντας όλες τις πληροφορίες. Έτσι, αποστασιοποιημένοι, απαλλαγμένοι από το φόβο, μπορούμε να πετύχουμε το στόχο μας. Η «Τέχνη του πολέμου» δίνει μεγάλη αξία στις πληροφορίες και την ενημέρωση. Δεν πρέπει να ενεργούμε ωθούμενοι από δόγματα και παγιωμένες πεποιθήσεις, αλλά στο πλαίσιο των πληροφοριών που έχουμε διαθέσιμες ανά πάσα στιγμή.


Η αξία του συγχρονισμού
Μαζί με την ικανότητα να δούμε τι συμβαίνει, αποκτούμε και τη δυνατότητα να ακολουθήσουμε συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Όταν βλέπουμε τη συνολική εικόνα και έχουμε υπομονή, μπορούμε να διαλέξουμε την κατάλληλη στιγμή για να δράσουμε. Στον αντίποδα βρίσκονται οι σπασμωδικές κινήσεις που βασίζονται σε ασυνείδητες συνήθειες και στην ακαμψία του νου. Ακόμα και οι καλές μας συνήθειες μπορούν να σταθούν εμπόδιο στο να εκτιμήσουμε σωστά μια κατάσταση. Η στρατηγική του Σουν Τζου βασίζεται στην ορμή, στα δυνατά χτυπήματα και την δυνατότητα να απομακρυνόμαστε με ταχύτητα. Οι ενέργειες του σοφού αρχηγού είναι ταχύτατες και αποφασιστικές. Παρακάτω αναφέρουμε μερικές από τις ιδιότητες που πρέπει να έχει ένας ηγέτης:
-         Ελέγχει τη μορφή της συμπλοκής, δεν αντιδρά σπασμωδικά σε αυτή.
-         Κινείται ήσυχα και χωρίς αλαζονεία προκειμένου να πετύχει τον αντικειμενικό του σκοπό.
-         Αφήνει τον αντίπαλο να εξαντληθεί στην προσπάθεια να κερδίσει το πλεονέκτημα και μετά εξαπολύει τις δυνάμεις του για να διαλύσει την ισορροπία του εχθρού.
-         Είναι παντού και πουθενά.
-         Αποφασίζει ότι θα νικήσει, αντί να εύχεται να το πετύχει.
-         Είναι ο άρχοντας της αβεβαιότητας και του χάους.
-         Ακολουθεί ορθόδοξες μεθόδους σε κάποιες περιπτώσεις ώστε να μπορεί να αιφνιδιάζει σε άλλες.
-         Εξασκείται στην τέχνη της εξαπάτησης, δηλαδή αφήνει τους άλλους να δουν αυτό που εκείνος θέλει να δουν.
-         Συνεχώς επιζητά γνώσεις και πληροφορίες για τον αντίπαλο.
-         Καλλιεργεί το αίσθημα της εγγύτητας ώστε όλοι να λειτουργούν ομόθυμα, σαν μια γροθιά.
Σήμερα «Η τέχνη του πολέμου» χαίρει μεγάλη εκτιμήσεως στη Δύση. Πολλοί ηγέτες στην Ιστορία έχουν αποδώσει τις επιτυχίες τους στον Σουν Τζου, ενώ το εγχειρίδιο διδάσκεται σε στρατιωτικές σχολές. Ωστόσο, το ίδιο το κείμενο είναι αρκετά αινιγματικό, καθώς η σειρά με την οποία παρουσιάζονται οι ιδέες συχνά τις κάνει να μοιάζουν αντικρουόμενες ή χωρίς νόημα. Μπορεί εντούτοις να είναι πολύ χρήσιμο σε όσους ασχολούνται με τις επιχειρήσεις. Ο Σουν Τζου το έγραψε σε μια εποχή μεγάλης αστάθειας όπως η σημερινή, όταν τα πάντα ήταν υπό κατάρρευση, υπογραμμίζοντας πόσο σημαντικό είναι να έχουμε επίγνωση μιας κατάστασης ανά πάσα στιγμή και προσφέροντας στρατηγικές επιτυχίας που έχουν επιβεβαιωθεί στην πορεία χιλιετηρίδων.


«Η τέχνη του πολέμου» έχει μεταφραστεί στα ελληνικά από αρκετούς εκδοτικούς οίκους.

Ντίνα Πετροπούλου

in_dina@yahoo.com

#Quantumnaut