Ο Πιερ Αντό υποστήριξε με πάθος πως οι πνευματικές ασκήσεις της αρχαίας φιλοσοφίας μπορούν να μεταμορφώσουν τον άνθρωπο του σήμερα, να θεραπεύσουν την ψυχή και να βελτιώσουν τη ζωή του.
Φίλος του Φουκώ, ο Πιερ Αντό (Pierre Hadot), που πέθανε δυο χρόνια πριν, από τους μεγάλους ιστορικούς της αρχαίας ελληνικής σκέψης, εξέτασε σε όλο το έργο του τη δυναμική των «πνευματικών ασκήσεων» που υποδείκνυε η αρχαία φιλοσοφία. Διευθυντής στην Ecole des Hautes Etudes, δάσκαλος στο περίφημο College de France, αυτός ο ερευνητής της φιλοσοφίας που στα νιάτα του είχε χειροτονηθεί ιερέας εγκατέλειψε την θρησκεία για να υπηρετήσει μέσα από την φιλοσοφία τον άνθρωπο. Με τον όρο «πνευματικές ασκήσεις» ο Αντό εννοούσε εκείνες «τις πρακτικές που στόχευαν στο να προκαλέσουν τροποποίηση και μεταμόρφωση στο υποκείμενο που τις ασκεί». Η φιλοσοφία δεν είναι κενή πρακτικού νοήματος, δεν είναι απλή ενασχόληση και διανοητική περιπέτεια. Είναι πρώτιστα ένα πρακτικό μάθημα ζωής όπως το έδειξε ο Σωκράτης, μένοντας συνεπής με την τελική του πράξη αυτοθυσίας στα λόγια. Ο Αντό υποστήριζε σταθερά όλη του τη ζωή πως αυτό που αξίζει στη φιλοσοφία είναι η έμπρακτη εφαρμογή της στην καθημερινότητα και η θεραπευτική της δύναμη τόσο για τον άνθρωπο όσο και για την κοινωνία στο σύνολο.
Στο βιβλίο του «Τι είναι η Αρχαία Φιλοσοφία» έδωσε τις αξιωματικές προτάσεις του έργου του: Η φιλοσοφία υπηρετείται καλύτερα μέσα από τον διάλογο και όχι από τα γραπτά κείμενα και τις διαλέξεις, ότι η φιλοσοφία με τον στεγνό ακαδημαϊσμό που διδάσκεται σήμερα στα πανεπιστήμια είναι στην ουσία μια διαστροφή από τον αρχικό της στόχο, ότι ο πραγματικός φιλόσοφος κρίνεται από αυτά που πράττει κυρίως και όχι από όσα γράφει.
Σταχυολογούμε από το βιβλίο του «Πνευματικές ασκήσεις και αρχαία φιλοσοφία», φράσεις, προτάσεις ζωής και σκέψης, από τους στωϊκούς, τον Σωκράτη, τον Μάρκο Αυρήλιο, τον Φουκώ, διυλισμένες μέσα στην ανθρωπιστική φιλοσοφία του Αντό. Κι όλες στην ίδια κατεύθυνση αναγέννησης μιας φιλοσοφίας που είναι πράξη ζωής, θεραπεία ψυχής και ενδυνάμωσης του πνεύματος.
- Οφείλουμε να «συσκεπτόμαστε» μαζί με την διάνοια που περιβάλλει όλα τα πράγματα.
- Η αισθητική της ύπαρξης είναι ο τρόπος της ύπαρξης που χαρακτηρίζεται από την ειρήνη της ψυχής (αταραξία), την εσωτερική ελευθερία (αυτάρκεια) και την κοσμική συνείδηση.
- Δεν πρέπει να βλέπουμε τον εαυτό μας ταραγμένο μέσα στις επιθυμίες και να πέφτουμε ακριβώς μέσα σε αυτό που προσπαθούμε να αποφύγουμε.
- Αυτή ακριβώς η προσοχή στον παρόντα χρόνο είναι κατά κάποιο τρόπο το μυστικό των πνευματικών ασκήσεων. Γιατί απελευθερώνει από το πάθος που προκαλείται πάντοτε από το παρελθόν ή από το μέλλον και τα οποία δεν εξαρτώνται από εμάς.
- Η θεραπεία συνίσταται στο να μετατοπίζουμε την ψυχή από τις έγνοιες της ζωής στην απλή χαρά του να υπάρχουμε.
- Για τους επικούρειους, η ηδονή είναι η κατεξοχήν πνευματική άσκηση.
- Η σκέψη αναπτερώνεται όταν στρέφεται προς τα «υψηλά» πράγματα και όπως λέει ο Ξενοφώντας στο Συμπόσιο, όταν αναφέρεται στα «μετέωρα πράγματα», δηλαδή τα ουράνια.
- Εάν είσαι ταραγμένος από κάποια ιδέα, άφησέ την και προχώρα. Αργότερα, αφού την υποβάλλεις ξανά στην κρίση σου, εξέτασέ την εκ νέου και μέτρησέ την καλά.
- Μην αφήνεσαι στον ύπνο παρά αφού έχεις ξυπνήσει το λογικό μέρος της ύπαρξής σου και αφού το έχεις θρέψει με καλές σκέψεις και καλές έρευνες, επικεντρώνοντας στην ίδια σου την ύπαρξη, έχοντας από πριν ηρεμήσει το άπληστο μέρος του εαυτού σου.
- Η φύση είναι ο πλέον ιερός και ο πλέον θεϊκός από όλους τους ναούς.
- Η «γραφή» χρησιμεύει «στο να καθοδηγεί τις σκέψεις με τάξη» και «στο να οδηγεί με αυτόν τον τρόπο σε μια καθολική μεταμόρφωση της αναπαράστασης που έχουμε για τον κόσμο, του εσωτερικού του κλίματος αλλά και της εξωτερικής του εκδήλωσης». Η γραφή παίρνει τη θέση που έχει το αυτί ενός τρίτου.
- Μην αφήνεσαι να παρασυρθείς από την συνολική αναπαράσταση όλης σου της ζωής.
- Μην σταματάς να δημιουργείς το δικό σου άγαλμα, μέχρι να λάμψει μέσα σου η θεϊκή λαμπρότητα της αρετής.
Γιώτα Κωνσταντάτου
Τα αποσπάσματα έχουν μεταφραστεί από το βιβλίο του Pierre Hadot, “Exercices spirituels et philosophie antique”,εκδ. Albin Michel, 2002
#Quantumnaut
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου